آشنایی با محیط های کشت و محلول آزمایشگاهی - مجله سامی

محیط کشت چیست؟

زمانی که از محیط کشت صحبت می کنیم در واقع در خصوص محیطی صحبت می کنیم که تمام موارد لازم برای رشد میکروب ها و باکتری ها را فراهم می نماید. همان طور که اطلاع دارید یاخته ها یا همان سلول ها برای رشد احتیاج به مواد مغذی و معدنی دارند تا بتوانند به رشد خود ادامه دهند. حال این سلول ها در محیطی کنترل شده که دارای مواد مغذی هستند برای آزمایش رشد داده می شوند، به این محیط در اصلاح محیط کشت می گویند.

انواع محیط کشت

محیط کشت به طور کلی به دو دسته طبیعی و صنعتی تقسیم می گردد که در ادامه به آنالیز بیشتر هر کدام خواهیم پرداخت:

• محیط کشت طبیعی: محیط رشد طبیعی به طور معمول وجود دارد مانند: خون که دارای تمام مواد مغذی است
• محیط کشت مصنوعی: این محیط کشت با ترکیب چند ماده شیمایی به وجود می آید

علاوه بر این موارد محیط کشت را بر اساس مورد استفاده در آزمایشگاه و شکل فیزیکی نیز تقسیم بندی می نمایند که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

محیط کشت براساس شکل فیزیکی

محیط کشت بر اساس ظاهر فیزیکی به سه دسته زیر تقسیم می گردد:

• جامد: این محیط کشت به علت آگاری که دارد جامد است و برای تشخیص پاتوژن و باکتری در لوله آزمایش و یا پلیت برای کشت عمیق مورد استفاده قرار می گیرد. برای نمونه می توان به بلاد آگار و آزاید دکستروز آگار اشاره نمود.
• نیمه جامد: در این محیط کشت درصد بسیار کمی آگار وجود دارد و برای محیط انتقالی مورد استفاده قرار می گیرد.
• مایع: این محیط یک محیط نیمه جامد است که برای آزمایشات بیوشیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد.

محیط کشت براساس مورد استفاده در آزمایشگاه

محیط کشت براساس کاربرد به رشد عمومی، غنی شده، انتخابی، افتراقی و... تقسیم می گردد که در ادامه توضیح خواهیم داد:

• محیط کشت پایه: این محیط رشد دارای کمترین مواد مغذی است و پایه تمام محیط های کشت است. این محیط مناسب برای رشد سلول ها و میکروب های است که رشد و تکثیر احتیاج ندارند. نمونه محیط کشت پایه می توان نوترینت آگار را نام برد.
• محیط کشت غنی شده: یک محیط غنی از مواد مغذی که برای تکثیر و رشد سلول و باکتری ها مورد استفاده قرار می گیرد. عموما این محیط با خون یا سرم غنی می گردد مانند محیط کشت بلاد آگار.
• محیط کشت انتخابی: در واقع در این محیط کشت با کم و یا زیاد کردن مواد مغذی از رشد یک سلول جلوگیری می نمایند تا رشد باکتری مورد نظر خود را بسنجند. برای مثال با افزودن تلوریت مانع از رشد باسیل دیفتری می شوند تا بقیه باکتری های گلو بتوانند رشد نمایند.
• محیط کشت افتراقی: در این محیط باکتری ها می توانند رشد متفاوتی از هم داشته باشند. مانند مکانکی آگار که در آن کلونی تخمیر لاکتوز به رنگ قرمز و کلونی آن ها که تخمیر لاکتوز ندارد آبی است.
• محیط کشت کامل: این محیط دارای مواد مغذی کامل برای رشد میکروارگانیسم ها و سلول ها است. در واقع این محیط ضد میکروب است.
• محیط کشت ترابری: نمونه های بالینی آماده را با این محیط کشت منتقل می نمایند.

حال که به طور اجمالی با محیط کشت آشنا شدید به سراغ محلول آزمایشگاهی می رویم.

محلول آزمایشگاهی چیست؟

در تمام آزمایشگاه ها از یک محلول استاندارد برای آزمایش استفاده می نمایند که به محلول آزمایشگاهی شناخته می گردد. این محلول دارای استانداردهای لازم برای انجام آزمایشات است و نتیجه حاصل از این آزمایش قابل استناد بوده و در واقع محیط کشت تضمین نماینده نتیجه آزمایش است. این محلول ها دارای یک سری پارامترهای مشخصی هستند که شناسه آن ها در همه جهان است.

انواع محلول آزمایشگاهی

عموما محلول آزمایشگاهی به سه دسته زیر تقسیم می گردد:

• محلول بیوشیمی: این محلول به تشخیص بسیاری از بیماری ها یاری نموده است. از این محلول برای تشخیص و میزان گیری الکترولیت ها، هورمون ها، متابولیت ها، آنزیم ها و... استفاده می نمایند. از جمله آزمایش های اجرا شده با این محلول می توان مواردی مانند: میزان گیری پتاسیم، فسفر، سدیم، کلر و به طور کل آزمایش های مرتبط با الکترولیت، آزمایش های کبدی، تجزیه کامل ادرار و دیگر آزمایشات بیماری های کلیوی و... را نام برد.
• محلول استاندار یا کالیبراتور: به آنالیز اندازه موجود در آزمایش پرداخته و آن را با مرجع استاندارد مقایسه می نماید. در واقع این محیط یک ماده استاندارد پایه است که به یاری آن می توان یک یا چند ماده را در نمونه بیمار میزان گیری یا مقایسه کرد.
• محلول های آزمایشگاهی هماتولوژی (Hematology Solutions): در واقع این نوع محلول یک نوع محلول برای رعایت شدن استانداردهای آزمایش متناسب با نوع آزمایش، کارکنان و موارد دیگر است. موارد مانند: محلول شستشو، پاک نماینده پروب و موارد دیگر در این دسته قرار می گیرند.

کلام اخر

همان طور که در ابتدای مطلب ذکر شد دو بخش مهم و پرکاربرد در آزمایشگاه ها، محیط کشت و محلول های آزمایشگاهی هستند که به آنالیز و کاربرد هر یک پرداختیم. همان طور اشاره شد محیط کشت و محلول آزمایشگاهی خود به دسته های مختلفی مانند: براساس کارکرد، شکل فیزیکی و موارد دیگر تقسیم می شوند. برای خرید انواع محیط کشت و محلول آزمایشگاهی می توانید به فروشگاه مواد شیمیایی و لوازم آزمایشگاهی مراجعه کنید.