مکاتبه با گمرک و مبادی خروجی برای جلوگیری از خروج آثار تاریخی عرضه شده در حراج ملی از ایران - مجله سامی

هفتمین دوره حراج ملی هفته گذشته با عرضه 40 اثر هنری با عنوان کلاسیک ایرانی و اسلامی برگزار گردید و 42 میلیارد و 424 میلیون تومان فروش کرد. پس از انتشار عکس ها و اخبار آن، مدیر کل اداره کل موزه ها و اموال منقول تاریخی در فضای مجازی واکنش نشان داد و خاطرنشان کرد که هیچ گونه مجوزی از سوی اداره کل موزه ها و اموال منقول تاریخی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای حراج ملی صادر نشده است. با توجه به قدمت و نفاست این آثار، خروج آنها از کشور ممنوع بوده و برابر با ماده 561 مجازات اسلامی جرم محسوب می گردد.

متولیان حراجی اما گفتند که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اتحادیه صنایع دستی و اشیای قدیمی مجوز گرفته اند. معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم با این پاسخ که حراج ملی مجوز این وزارتخانه را گرفته، اما برای ارائه آثاری که متعلق به میراث فرهنگی است، آنها [وزارت میراث فرهنگی] باید جوابگو باشند از وزارتخانه متبوع خود به این شکل سلب مسئولیت کرد.

اینک، مرتضی ادیب زاده، مدیرکل موزه ها و اموال منقول تاریخی که ماجرای حراج ملی و آثار عرضه شده در آن را آنالیز نموده است، درباره نتایج این پیگیری گفت: ما با مسئولان حراج ملی مکاتبه و درخواست مدارک کردیم تا آنالیز گردد آیا برخلاف ضوابط و مقررات اقدام شده و چنانچه از جایی مجوز گرفته اند برای وزارت میراث فرهنگی و گردشگری ارسال نمایند. همزمان با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکاتبه ای داشتیم و با اتحادیه صنایع دستی و اشیای قدیمی هم جلسه ای داشتیم. تایید شد که مجوزی برای حراج آثار تاریخی صادر نشده است و مقرر شد از این پس، هیچ مجوزی بدون اطلاع وزارت میراث فرهنگی و گردشگری برای برگزاری چنین حراجی هایی صادر نگردد.

او ادامه داد: در این مرحله اقدام مهمی که می توانستیم انجام دهیم، جلوگیری از خروج این آثار از کشور بود، بویژه آنکه در کاتالوگ حراجی ذکر شده است آثار در زمان معین در خارج از کشور تحویل داده می گردد.

ادیب زاده اضافه نمود: با گمرک و مبادی خروجی مکاتبه شد تا از خروج اشیای تاریخی بویژه آثاری که به وسیله این حراجی فروخته شده اند، جلوگیری گردد. ما بطور کلی با گمرک در این زمینه همکاری داریم. برای جلوگیری از تکرار این اتفاق و بعلاوه خروج این آثار از کشور با استانها نیز در این باره مکاتبه شده است.

مدیرکل موزه ها و اموال منقول تاریخی سپس تاکید نمود: تمام حراجی های که خارج از مقررات و ضوابط دستورالعمل اجرایی تجارت اموال فرهنگی تاریخی و هنری منقول مجاز مصوب هیأت وزیران به سال 1398 هستند، باید متوقف شوند و هیچ ارگان و دستگاهی اجازه صدور مجوز برای آنها را ندارد.

ادیب زاده درباره اینکه حراج ملی هفتمین دوره را برگزار نموده است، چرا پیش از این به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اطلاع داده نشده یا موضوع پیگیری نشده است، اظهار کرد: براساس آن دستورالعمل که در هیأت وزیران مصوب شده و در دسترس تمام وزارتخانه ها و دستگاه ها واقع شده است، اموال غیرمجاز به هیج وجه نمی توانند حراج شوند و ضوابط خرید و فروش و حراج اموال منقول مجاز نیز معین است. آنها مکلف بودند پیش از حراج، لیست تمام آثار را به اداره کل موزه ها و اموال منقول تاریخی اعلام نمایند تا آثار آنالیز و با آثار موزه ها و ثبت ملی شده، تطبیق داده گردد. بعلاوه اصالت سنجی آثار باید به وسیله کارشناسان میراث فرهنگی انجام گردد تا آثار سرقتی یا جعلی نباشد. پس از تأیید و تشخیص وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مجوز لازم برای حراج آثار مجاز طبق همان دستورالعمل صادر خواهد شد.

او در پاسخ به اینکه آیا برگزاری حراج آثار تاریخی بطور کلی قانونی و مجاز است، گفت: طبق دستورالعمل اجرایی تجارت اموال فرهنگی تاریخی و هنری منقول مجاز، خرید و فروش آثار ملی که مالکیت خصوصی دارند، درصورت احراز و رعایت ضوابط، و فقط در داخل کشور منعی ندارد، اما خروج این آثار از کشور ممنوع است و جرم دارد.

مدیرکل موزه ها و اموال منقول تاریخی درباره عنوان آثار مجاز در این دستورالعمل که امکان خرید و فروش آنها طبق ضابطه وجود دارد، این شرح را داد: طبق دستورالعمل اجرایی تجارت اموال فرهنگی تاریخی و هنری منقول مجاز، آثار حاصل از کاوش غیرمجاز، تقلبی و جعلی اعم از تلفیقی یا غیرتلفیقی، تمام عناصر تزئینی وابسته به بناهای تاریخی و عناصر حاصل از تجزیه و تفکیک بناهای تاریخی و هنری و محوطه های باستان شناسی، آثار سرقت شده از موزه ها و مجموعه های داخلی و خارجی همگی غیرمجاز شناخته می شوند و امکان خرید و فروش ندارند و لازم است که کارشناسان میراث فرهنگی، پیش از صدور مجوز خرید و فروش و حراج این موارد را آنالیز نمایند و تطبق دهند.

ادیب زاده بعلاوه تاکید نمود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تنها برای فروش و برگزاری حراجی آثار تجسمی کمتر از 100 سال می تواند مجوز صادر کند. مجوز حراج صنایع دستی فاخر را باید معاونت صنایع دستی در وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی تایید و صادر کند و آثار بالای 100 سال مجاز هم ضوابط معینی دارد که مجوز فروش آن فقط با نظر وزارت میراث فرهنگی، پس از تطبیق با لیست آثار ملی و موزه ای و اصالت سنجی صادر می گردد. تا چنین مجوزهایی صادر نگردد، حراجی نمی تواند برگزار گردد. درباره فروش آثار بالای 100 سال لازم است که وزارت میراث فرهنگی نظارت داشته باشد.