نفرین پنج که دامن گیر انسان و دیگر پستانداران شد - مجله سامی

تینا مزدکی- اگر به پنجه های گربه، سگ یا حتی کانگورو نگاه کنید، متوجه می شوید که چیزی بین دستان ما و آن ها مشترک است. همه پستانداران به اشکال مختلفی پنج انگشت دارند. بنابراین سوالی که پیش می آید این است که چرا با وجود نحوه فرگشت متفاوت همه ما پستانداران، الگویی یکسان بین ما و آن ها وجود دارد؟

به گزارش خبرنگاران ، برای پاسخ به این سوال که چرا پستانداران پنج انگشت دارند، ابتدا باید بفهمیم که چرا چهارپایان پنج انگشت دارند. پستانداران همه متعلق به رورَده تتراپودا هستند که به جز پستانداران شامل خزندگان، دوزیستان و پرندگان نیز می گردد. همه اعضای این گروه پنج انگشت دارند، حتی نهنگ ها، فوک ها و شیرهای دریایی پنج انگشت در باله های خود دارند. البته حیواناتی مانند اسب ها و پرندگان یک انگشت دارند؛ اما دانشمندان متوجه شده اند که این جانوران هم در دوران جنینی خود پنج انگشت دارند که به مرور زمان تا قبل از تولد آن ها کوچک و حذف می گردد.

این فرآیند عمدتاً با ژن های هاکس (Hox) دیکته می گردد. ژن های هاکس پروتئین هایی را رمزگذاری می نمایند که به تنظیم فعالیت ژن های دیگر یاری می نمایند و آنها را روشن یا خاموش می نمایند. آنها یاری می نمایند که از اینکه اعضای بدن در محل درست خود در بدن حیوان قرار می گیرند، اطمینان حاصل گردد. به این ترتیب، آنها در دیکته کردن الگوی اسکلتی چهارپایان نقش دارند و این کار را با یاری به کنترل پروتئین های ایجادشده به وسیله ژن مورد احتیاج انجام می دهند تا همزمان با ایجاد بافت، یکدیگر را فعال یا مسدود نمایند.

به وسیله این فرآیند، انگشت ها رشد می نمایند. بسته به نوع جانور، این انگشت ها می توانند به رشد خود ادامه دهند یا دوباره جذب شوند. اینکه دقیقا چگونه این اتفاق می افتد هنوز هم سوال است و این فرایند برای هر جانوری فرق دارد.

راز جد مشترک؟

هیچ کس مطمئن نیست که این طرح پنج انگشتی برای اولین بار چه زمانی فرگشت یافته است. اما اولین جانوران شناخته شده ای که انگشتانشان رشد نموده، حدود 360 میلیون سال پیش از ماهی ها فرگشت یافته و تقریباً 8 انگشت داشته اند. با این حال، وجود طرح پنج انگشتی در بیشتر چهارپایان زنده نشان می دهد که این ویژگی احتمالاً یک همسانی ژن یا ساختاری است که بین ارگانیسم ها مشترک است زیرا آنها جد مشترکی دارند. جد مشترک همه چهارپایان زنده باید به نحوی فرگشت یافته باشد تا پنج انگشت داشته باشد و این الگو را به بچه ها خود منتقل کند.

جد مشترک، شرح مناسبی است برای اینکه چگونه پستانداران پنج انگشت داشتند، اما بازهم علت آن را نمی گوید. یکی از نطریه های که وجود دارد نظریه کانالیزه شدن است. بر اساس این نظریه با گذشت زمان، ژن یا صفت خاصی پایدارتر می گردد و احتمال جهش در آن کمتر می گردد. به عنوان مثال اگر بخواهیم مهره های پستانداران را در نظر بگیریم، همه آن ها تقریباً همواره هفت مهره گردن داشته اند، حتی اگر این تعداد به نظر مزیت خاصی نداشته باشد، بر اساس این نظریه، اگر هفت مهره برای گردن در طی میلیون ها سال کار نموده باشد و مسئله ای پیش نیاورده باشد، علتی برای تغییر آن وجود ندارد.

نظریه های جایگزین

با این حال، همه محققان با ایده کانالیزه شدن موافق نیستند. کیمبرلی کوپر، متخصص ژنتیک تکاملی دانشگاه سن دیگو، می گوید داشتن بیش از پنج انگشت که پُرانگشتی یا پلی داکتیلی نیز نامیده می گردد، به عنوان یک جهش در بسیاری از پستانداران از جمله انسان رخ می دهد. جهش های متعددی وجود دارد که می تواند باعث ایجاد پلی داکتیلی گردد، اما مطالعه اخیری که در مجله نیچر منتشر شد، نشان داد که این جهش می تواند به وسیله تنها یک نوکلئوتید در ژن اتفاق بیفتد.

بنابراین بعضی دانشمندان این سوال را مطرح می نمایند که چرا گونه هایی از جانوران پلی داکتیلی وجود ندارد؟

در پاسخ به این سوال گفته شده است که پلی داکتیلی یک نقطه ضعف فرگشتی است. بعضی می گویند ممکن است به پیوند ژنی مربوط باشد. به این معنا که با فرگشت ژن ها در طی میلیون ها سال، بعضی ژن ها به هم مرتبط می شوند، به عنوان مثال تغییر یک ژن در میزان انگشتان دست می تواند منجر به مسائل سلامت جدی تری گردد. با این وجود هیچ کدام از این استدلال ها نمی تواند علت مناسبی برای پنج انگشتی بودن جانوران باشد.

شاید اگر این سوال را مطرح کنیم که چرا بیش از پنج انگشت در پستانداران نمی بینیم، به پاسخ ساده ای برسیم. اما هرچه که باشد این یکی از رازهای طبیعت است که فاش شدن آن احتمالا بسیار هیجان انگیز خواهد بود.

منبع: livescience

227323