چرا ویتامین ها نمی توانند سیستمِ ایمنی را تقویت کنند؟ - مجله سامی

در یک آگهی که در سال 1918 درباره آنفولانزای اسپانیایی به چاپ رسیده، می خوانیم: آنفولانزای اسپانیایی چیست و چطور درمان می شود؛ و چند خط بعد می خوانیم: آرام بمانید و ملین مصرف کنید. اُ، ضمناًً پماد آن را زیاد مصرف نکنید.

آنفولانزای اسپانیایی 1918، کشنده ترین بیماری در تاریخ است که نزدیک به 500 میلیون نفر (یک چهارمِ جمعیتِ جهان در آن زمان) را آلوده کرد و منجر به کشته شدنِ 10 میلیون نفر در سراسر جهان شد.

اما هر بحرانی، فرصتی نیز در پی دارد و در زمانِ شیوع آنفولانزای اسپانیایی بازارِ انواعِ قرص ها، پماد ها و روغن ها از جمله روغنِ مار داغ بود. این آگهی ها مرتب در کنارِ عناوینِ اخبارِ خیره کننده روزنامه ها به چاپ می رسیدند.

اکنون 2020 است و چیزی تغییر نیافته است. اگرچه فاصله بینِ کووید-19 و آنفولانزای اسپانیایی یک قرن است و طی این مدت علمِ پزشکی پیشرفت های زیادی داشته؛ هنوز درمان های مردمی و عوامانه وجود دارند. این بار با عنوانِ تقویتِ سیستمِ ایمنی.

از شایعاتی درباره اثری خودارضایی در افزایشِ تعداد گلبول های سفید که این روز ها در شبکه های اجتماعی می چرخد که بگذریم؛ به توصیه هایی درباره مصرفِ موادِ مغذی برای تقویتِ سیستم ایمنی می رسیم. این بار ما را تشویق می کنند که غذا هایی را مصرف کنیم که غنی از آنتی اکسیدان ها و ویتامین سی هستند (در سالِ 1918 به مردم توصیه می شد که پیاز بخورند)؛ شبهِ دانشمندان همچنین مصرفِ قارچِ کامبوچا و پروبیوتیک را تجویز می کنند.

برطبقِ یک منبع، چایِ سبز و فلفل قرمز به مراتب بهتر از ماسکِ صورت از افراد در مقابلِ کووید-19 محافظت می کنند. این ادعا بسیار جسورانه و به شدت تردیدآمیز است، زیرا ماسک صورت می تواند خطرِ مبتلا شدن به ویروس های تنفسی را تا 5 برابر کاهش دهد.

چیزی با عنوانِ تقویتِ سیستمِ ایمنی وجود ندارد

متأسفانه، این ایده که قرص ها، مکمل های آنچنانیِ غذایی یا عاداتِ سلامتی میانبری برای تقویتِ سیستمِ ایمنی هستند، فقط یک افسانه است. درحقیقت، مفهومِ تقویتِ سیستمِ ایمنی در علم معنا ندارد.

ویروس کرونا از راه لباس منتقل می شود؟

چاقی خطر کرونا را تشدید می کند

ترس، ویروس تاج دار را قوی تر می کند؟

آکیکو ایواساکی، ایمنی شناس در دانشگاهِ یِیل، می گوید: سیستمِ ایمنیِ بدن 3 بخش دارد. اعضایی مانند پوست، مجرا های هوا و اعضایی مخاطی در برابرِ ورود ویروس به بدن پیشگیری می کنند. اما وقتی ویروس از این سد ها عبور کند و وارد بدن شود، آن وقت سیستمِ ایمنیِ سرشتی بدن است که واردِ عمل می شود. سیستمِ سرشتیِ ایمنی بدن شامل موادِ شیمیایی و سلولی است که به سرعت زنگِ هشدار را به صدا درمی آورد و شروع به جنگیدن با عاملِ مهاجم می کند.

او می گوید: وقتی این کار برای دفعِ مهاجم کافی نباشد، سیستمِ ایمنیِ تطبیقی شروع به کار می کند. این سیستم شاملِ سلول ها و پروتئین ها - یا آنتی بادی ها- است که چند روز تا یک هفته طول می کشد تا پدیدار شوند. نکته مهم این است که سیستمِ ایمنیِ تطبیقی فقط می تواند پاتوژن های - عواملِ بیماری زا - خاص را هدف قرار دهد. بنابراین، برای مثال، سلولِ تی ای که مختصِ واکنش نشان دادن به کووید-19 است، نمی تواند به ویروسِ آنفولانزا یا پاتوژن های میکروبی واکنش نشان دهد.

در نهایت بسکمک از عفونت ها سیستمِ ایمنیِ تطبیقی را تحریک می کنند. اما راهِ دیگری برای فعال کردنِ سیستمِ ایمنیِ تطبیقی وجود دارد و آن واکسیناسیون است: قرار دادنِ بدن در معرضِ میکروب های مرده یا زنده، یا بخشی از آن ها، می تواند به بدن کمک کند تا مهاجمانِ واقعی را شناسایی کند.

مفهومِ تقویتِ سیستمِ ایمنیِ فرد، احتمالاً شاملِ قوی تر کردن و فعال تر کردنِ این واکنش هاست؛ بنابراین اگر واقعیت را بدانید شاید هرگز دلتان نخواهد سیستمِ ایمنی تان را قوی کنید.

علائمِ بیماریِ سرماخوردگی را در نظر بگیرید - دردِ بدن، مه مغزی، خلط. بسکمک از این مسائل ناشی از خودِ ویروس نیستند. بلکه، این ها توسطِ سیستمِ ایمنیِ خودِ بدن و به صورتِ هدفمند ایجاد می شوند: این ها بخشی از واکنشِ سیستمِ ایمنیِ سرشتی هستند.

در این مورد، مخاط کمک می کند پاتوژ به بیرون ترشح شود؛ تب بدنِ شما را به محیطی ناراحت و نامناسب و داغ تبدیل می کند که تکثیرِ پاتوژن ها را سخت می کند؛ و درد ها و بی قراری های عمومی محصولِ فرعیِ موادِ شیمیاییِ ملتهب کننده هستند که در رگ های شما جریان پیدا می کند تا به سلول های ایمنی بگوید چه کار کنند و کجا بروند. این نشانه ها همچنین به مغز شما این سیگنال را می دهد که بهتر است کارش را کمتر کند و به بدن اجازه دهد خود را بازیابی کند).

مخاط و سیگنال های شیمیایی به دلیلِ التهاب به وجود می آیند که سنگ بنای یک واکنشِ سالمِ ایمنی است. اما فرایند آن فرسایشی است؛ بنابراین گمان نمی کنم شما دلتان بخواهد همیشه تا این حد این واکنش را ارتقاء دهید؛ و تقریبا ویروس ها، که شاملِ ویروسِ بیماریِ کووید-19 هم می شود، خودشان آن را بهرحال وادار به واکنش می کنند.

بر فرضِ اینکه موادی مانند کامبوچا، چای سبز یا هر محصولِ دیگری که تحتِ عنوانِ تقویت کننده سیستمِ ایمنی در بازار به فروش می رسد اثری هم بروی سیستم ایمنی داشت؛ اثرش این نبود که گونه های شما را گل بیندازد [به عنوانِ نمادی از سلامتی]بلکه با توجه به آنچه درباره سازوکارِ سیستمِ ایمنی گفته شد، احتمالاً منجر به آبریزش بینی در شما می شد.

کنایه اینجاست که بسکمک از محصولاتی که در بازار تحتِ عنوانِ تقویت کننده سیستمِ ایمنی به فروش می رسند ادعا می کنند که التهاب را در بدن کاهش می دهند.

فعال تر کردنِ آن جنبه دیگرِ سیستمِ ایمنی - یعنی سیستمِ ایمنیِ تطبیقی - پیامد های به شدت نامطلوبی در پی دارد.

برای مثال، آلرژی ها زمانی رخ می دهند که سلول های ایمنیِ به شدت غیور و متعصب یاد می گیرند اجسامِ خارجیِ بی خطر مانند گره گل ها را، به عنوانِ اجسامِ مضر موردِ حمله قرار دهند. هر زمانی که این سلول ها ماده ای را به عنوانِ مهاجم شناسایی می کنند، سیستمِ ایمنیِ سرشتی را نیز روشن می کنند که نتیجه آن عطسه های مکرر، چشمانِ قرمز و خستگیِ مفرط است. در اینجا هم گمان نمی کنم کسی تمایل داشته باشد سیستمِ ایمنیِ خود را تقویت کند.

اگر سالم هستید، مکمل ها را فراموش کنید - به جز ویتامینِ دی

بسکمک از مولتی ویتامین ها مدعی هستند که می تواند از سیستمِ ایمنی حمایت کنند یا کمک کنند که عملکردِ سیستمِ ایمنی سالم بماند. اما تحقیقی که بی بی سی در سال 2016 انجام داد، نشان می دهد که مکمل های ویتامینی در افراد سالم نقشی ندارند و حتی می توانند برای بعضی افراد مضر باشند.

ویتامین سی را در نظر بگیرید. از زمانی که لینوس پاولینگ، برندۀ دو بار جایزه نوبل، به طرزِ وسواس گونه ای شیفته اثراتِ این آنتی اکسیدان در درمانِ سرماخوردگی شد، مزایای این آنتی اکسیدان به افسانه ها پیوست. پاولینگ بعد از سال ها مطالعه روی نقشِ ویتامین ها سی، شروع به مصرفِ 18000 ویتامین سی در روز کرد - یعنی 300 برابرِ مقدارِ توصیه روزانه.

اما شواهدِ علمیِ اندکی از شهرتِ ویتامین سیِ قدرتمند در مبارزه با سرما خوردگی و سایرِ بیماری ها تنفسی حمایت می کنند. مروری بر آثارِ منتشر شده درباره نقشِ ویتامین سی در تقویتِ سیستمِ ایمنی که در سال 2013 توسطِ سازمانِ کوچرِین -سازمانی که به دلیلِ تحقیقاتِ بی طرفانه خود معروف است - انجام شد، نشان داد که آزمونِ دوز های بالایِ ویتامین سی بر سلامتیِ بزرگسالان، که بعد از شروع اولین نشانه های بیماری به عنوان درمان به آن ها تجویز شده بود، هیچ اثری در کاهشِ طولِ درمان یا شدت دادن به نشانه های سرماخوردگی نداشته است.

درواقع بسکمک از کارشناسان می گویند بازارِ داغِ ویتامین سی در کشور های توسعه یافته زیادی جنجال برانگیز و پرسرو صداست؛ چون افراد ویتامین موردِ نیاز بدن را در غذای روزانه دریافت می کنند. اگرچه کمبودِ ویتامین سی در بین قرن های 15 تا 18 دو میلیون از دزدانِ دریایی و دریانوردان را به کامِ مرگ کشاند، اما امروز تعداد بسیار اندکی از کمبودِ ویتامین سی می میرند. به علاوه، مصرفِ بالایِ ویتامین سی می توانند منجر به ازکارافتادگیِ کلیه ها شود.

ایواساکی می گوید: مکمل های ویتامین برای سیستمِ ایمنیِ بدنِ شما مفید نیستند؛ مگر آنکه شما کمبودِ ویتامین داشته باشید.

اما، ایواساکی می گوید یک ویتامین استثناء است: ویتامین دی. او می گوید دریافتِ این ویتامین به عنوانِ مکملِ غذایی فکر بدی نیست.

بسکمک از مطالعات نشان داده اند که کمبودِ ویتامین دی حتمالِ عفونت های تنفسی را افزایش می دهد و در صورتِ بروز این بیماری ها، نشانه ها با شدتِ بیشتری بروز می کنند. کمبود ویتامین دی در بیماری های خود-ایمن مانند ام اس نیز گزارش شده است.

درحقیقت، بسکمک از سلول های ایمنی می توانند ویتامین دی را تشخیص دهند و به نظر می رسد که ویتامین دی نقشِ مهمی در تقویتِ واکنش های سیستمِ ایمنیِ ذاتی و اکتسابی دارد.

اما کمبودِ ویتامین دی در بسکمک از کشور ها دیده می شود. تا سال 2012 در حدودی 1 میلیارد از مردمِ جهان به قدرِ کافی ویتامین دی مصرف نمی کردند؛ و در وضعیتی که مردم مجبورند در خانه ها بمانند و از نور خورشید محرومند، نیاز به ویتامین دی بیشتر احساس می شود.

نیازی به مصرفِ قرص های آنتی اکسیدان نیست

آیا آنتی اکسیدان ها در تقویتِ سیستمِ ایمنی مفید نیستند؟

گلبول های سفیدِ خون در نتیجه واکنشِ التهابی بدن ترکیباتِ سمیِ اکسیژن تولید می کنند. این مواد شمشیر دو دَم هستند. از یک طرف، این مواد میکروب ها و ویروس ها را می کشند و آن ها از اینکه بتوانند کپی هایی از خودشان تکثیر کنند، متوقف می کنند. از طرفی، می توانند به سلول های سالم آسیب وارد کنند و به سرطان و پیری منجر و سیستمِ ایمنی بدن را فرسوده کنند.

برای متوقف کردنِ این فرایند بدن به آنتی اکسیدان ها نیاز دارد. این مواد کمک می کنند آن ترکیباتِ اکسیژنیِ بی قاعده کنترل شوند و سلول های ما سالم بمانند؛ و ما مقداری از این ترکیباتِ آنتی اکسیدانی را از رژیم روزانه دریافت می کنیم. میوه های رنگ-روشن و ادویه ها بیشترین میزان از آنتی اکسیدان ها را دارند، زیرا آنتی اکسیدان ها رنگ دانه ای هستند: آن ها هستند که به هویج، بلوبری، زردچوبه و توت فرنگی رنگ می بخشند.

پروبیوتیک ها کمک کننده اند؟

اگر به کارشناسانِ سلامتی و متخصصان تشخیصِ بیماری اعتقاد دارید، پس باید باور کنید که کامبوچا چیزی بیشتر از یک نوشیدنیِ گازدار و شیرین که از مخمرِ چای درست شده نیست. اینترنت پر از ادعا هایی است که می گویند این نوشیدنی در درمانِ ایدز و سرطان مؤثر است (که نیستند!).

اکنون نیز سایت ها اثراتِ این مواد را در درمانِ کووید-19 تبلیغ می کنند.

کامبوچا نیز مانند هر پروبیوتیکِ دیگری شاملِ میکروارگانیسم های زنده است. اما هیچ مطالعه ای تا به امروز تأیید نکرده که این نوشیدنی به قدرِ کافی این میکروارگانیسم ها داشته باشد و درحالِ حاضر هیچ شواهدی مبنی بر اینکه کامبوچا در درمانی هر بیماری ای نقش داشته باشد، به تأیید نرسیده است.

در کل، نقشِ پروبیوتیک ها در درمانِ بیماری ها شناخته شده نیست.

پس چه چیزی ثابت شده که مفید است؟

ایواساکی می گوید بسکمک از افسانه ها درباره سلامتی بی خطر هستند، اما خطر آنجاست که فکر کنیم که این حس به افراد دست بدهد که با مصرفِ این مواد در مقابلِ بیماری مصون هستند.

محصولاتِ سلامتی را که کنار بگذاریم، چند رویکرد هستند که با اتخاذ آن ها می توانید از سیستمِ ایمنی خود حمایت کنید: خوابِ کافی، ورزش، رژیم غذاییِ متعادل و اینکه تلاش کنید استرس نداشته باشید.

به جز همه این ها، یک راِ مطمئن برای تقویتِ ایمنی در برابرِ پاتوژن ها وجود دارد: واکسیناسیون.

منبع: BBC

مترجم خبرنگاران: عاطفه رضوان نیا