حضور در ماراتن برای بخشیدن لبخند و زندگی دوباره، پروتکل درمانی کم تهاجم که جهانی شد - مجله سامی

به گزارش خبرنگاران، شکاف کام یا لب از جمله نقایص مادرزادی بسیار شایع است که به دلیل رشد ناقص و بسته نشدن اجزای تشکیل دهنده صورت مانند کام و لب ها ایجاد می گردد. شکاف های ایجاد شده در کام و یا لب ها به دلیل جوش نخوردن و خوب بسته نشدن اندام های مختلف مانند عضلات پشت کام و یا لب بالایی است. در حالت طبیعی، بافت های نرم صورت مانند کام و لب ها در سه ماهه اول بارداری بسته شده و در صورت وجود مسائل زمینه ای و پاتولوژیکی این اتفاق یا کاملا از بین رفته و یا به شکل ناقص انجام می گیرد. با توجه به تحقیقات مختلف در این زمینه، عوامل ژنتیکی و وراثتی از اصلی ترین و شایع ترین دلایل ایجادنماینده شکاف کام یا لب به شمار می رود.

این مشکل علاوه بر آنکه بر ظاهر فرد اثرگذار است، نوزادان و بچه ها را با چالش هایی روبرو می نماید. یکی از عوارض شکاف کام و لب در نوزادان بروز مشکل در هنگام مکیدن شیر است؛ چراکه نوزادان مبتلا به علت ورود هوا، توانایی لازم را برای انجام مکیدن ندارند؛ از این رو برای رفع این معضل مادر هنگام شیر دادن باید در حالت های خاصی این کار را انجام دهد تا نوزاد او اذیت نگردد و یا از شیشه شیرهای مخصوص برای این نوزادان استفاده گردد.

مسائل گفتاری و شنوایی، ناهنجاری های دهان و دندان، عفونت های گوش و افزایش مایع درون گوش از دیگر چالش های مبتلایان به این ناهنجاری است.

تا به امروز پروتکل های درمانی برای درمان این بیماری عرضه شده است، ولی پروفسور ناصر نجمی، مدیر گروه جراحی سر و صورت دانشگاه آنتورپ بلژیک (Antwerp Belgium) پس از سال ها مطالعه و تحقیق توانسته است پروتکل درمانی برای این دسته از بیماران ارائه دهد که به گفته وی این روش بر اساس تکنیک های کم تهاجمی است و با استفاده از فرایند طبیعی اجازه می دهد که شکاف ایجاد شده به مرور زمان ترمیم گردد.

وی در زمینه های دندان پزشکی، جراحی فک و صورت و جراحی پلاستیک و ترمیمی تحصیل نموده و نوآوری های مهمی در زمینه شکاف لب و کام ارائه داده است و همیشه کوشش نموده است تا با حضور در کشورهای دیگر آن را معرفی کند و در حال حاضر به عنوان یکی از تکنیک های پذیرفته شده در درمان شکاف کام و لب مورد پذیرش جهانی قرار گرفته است.

پروفسور نجمی، پزشک و جراح برجسته پلاستیک، جمجمه، فک و فوق تخصص جراحی زیبایی صورت و جراحی کرانیوفسیال (ناهنجاری های فک و جمجمه) از آمریکا و پیروز به دریافت نشان (Commander of the army of King Leopold the second) از پادشاه بلژیک شده است. وی همچنین در سال 2019 به عنوان بهترین پزشک منتخب بلژیک در سال 2019 معرفی گردید.

افتخارات پروفسور نجمی تنها منحصر به ارائه پروتکل درمانی برای این ناهنجاری نیست، بلکه کوشش نموده است که با هزینه شخصی و با یاری هایی از موسسه خیریه ایجاد شده در کشور بلژیک، نسبت به ارائه خدمات درمانی به بیماران ایرانی اقدام کند، از این رو از سال 1391 هر سه ماه یک بار به ایران سفر می نماید و بیماران دارای ناهنجاری های شکاف کام و لب را جراحی می نماید.

دکتر نجمی با شعار (Run for a smile) در ماراتن های مختلف، به نام خیریه نجمی شرکت و توجه بسیاری از مردم جهان را به ایران و بچه ها ایرانی جلب نموده است. وی یاری های مردم را در سراسر جهان جمع می نماید و برای ارتقای جراحی شکاف لب و کام در ایران به کار می برد. وی در سفرهای خود به ایران دستگاه های مجهزی را به ایران آورد که می توانست به نوزادان لبخند و زندگی دوباره ببخشد.

پروتکل درمانی که برای مبتلایان ارائه شد

پرفسور ناصر نجمی، مدیر گروه جراحی سر و صورت دانشگاه آنتورپ بلژیک در گفت وگو با خبرنگاران، جراحی ناهنجاری شکاف کام را یکی از جراحی های سخت و همراه با چالش های خاصی دانست و گفت: این جراحی در بخش مرکزی صورت انجام می گردد و تنها منحصر به جراحی زیبایی نیست، بلکه این دسته از افراد کف بینی ندارند، در بخش لثه شکاف ایجاد شده و فک آنها با ایجاد شکافی به 2 تا 3 قسمت تقسیم شده است.

وی با بیان اینکه این نوع ناهنجاری بر روی حرف زدن، شنوایی و رشد صورت و فک اثرگذار است، ادامه داد: درصورتی که این ناهنجاری درمان نگردد، احتمال از بین رفتن حس شنوایی وجود دارد و از سوی دیگر در صورت بد بودن عمل جراحی ممکن است این ناهنجاری آن طور که مورد انتظار است، رفع نگردد.

نجمی با ابراز تاسف از اینکه در جهان هیچ پروتکل درمانی در این زمینه وجود ندارد، اظهار کرد: در زمانی رزیدنتی مشاهده می کردم که بچه ها با ناهنجاری های شکاف کام پس از جراحی همچنان با مسائلی روبرو هستند، از جمله اینکه صورت و فک آنها به خوبی رشد ننموده، به جامانده شکاف در کام آنها مانده است و نمی توانستند خوب صحبت نمایند و در بعضی موارد شنوایی خود را از دست می دادند؛ از این رو همیشه این سوال برایم مطرح بود که بهترین شیوه جراحی برای درمان این بیماران چیست که بر این اساس مطالعات وسیعی برای ارائه پروتکل درمانی در این حوزه انجام دادم.

وی با بیان اینکه بر اساس نتایج مطالعاتی که در اروپا و آمریکا به دست آوردم، پروتکل درمانی ارائه شد، ادامه داد: بر اساس دلایل علمی اثبات کردیم که این پروتکل درمانی بهترین نتیجه را در درمان ناهنجاری شکاف کام دارد.

این متخصص حوزه جراحی فک و جمجمه با اشاره به چالش های جراحی این بیماران، خاطر نشان کرد: این دسته از بیماران معمولا دارای شکاف وسیعی در کام و یا لب هستند که برای بستن این شکاف باید بافتی که در اطراف شکاف موجوداست، برداشته گردد و در بعضی موارد احتیاج است تا میزان زیادی از این بافت برداشته تا شکاف بسته گردد، ولی زخمی که از برداشتن بافت ایجاد می گردد، ممکن است که رشد فک را متوقف کند.

وی وجود ماهیچه های بسیار ریز در کام نرم را از دیگر چالش های این جراحی ذکر کرد و یادآور شد: در صورتی که این ماهیچه ها شناسایی نگردد و در حین جراحی به یکدیگر به خوبی متصل نشوند، پس از جراحی، فرد مسائلی در صحبت کردن و شنوایی خواهد داشت.

نجمی ادامه داد: بر این اساس در ارائه این پروتکل درصدد بودیم تا جایی که امکان دارد، به وسیله ایجاد برش های بسیارکوچک، حجم جراحی کم گردد و اجازه دهیم که طبیعت و حرکات بدن شکاف بزرگ ایجاد شده را ترمیم کند.

وی با بیان اینکه در این روش با استفاده از یک جراجی بسیار ساده و بر اساس یک پروتکل درمانی، بافت های جدا مانده از همدیگر برای اتصال، از استخوان زیر بافت جدا می گردد، یادآور شد: پس از این جداسازی، بافت ها به هم نزدیک می شوند تا پیوند این بافت ها با سهولت بیشتری صورت گیرد.

این محقق دانشگاه آنتورب بلژیک با اشاره به وجود ماهیچه های بسیار ریز در بافت لب، اضافه نمود: این ماهیچه ها برای لبخند زدن، صحبت کردن، تکان دادن لب و فرم لب ها از اهمیت زیادی برخوردار است، اظهار کرد: از این رو نباید به این بافت ها صدمات زیادی حین جراحی وارد گردد و یا از بافت های اطراف جدا شوند. از این رو باید شکاف های کوچکی ایجاد گردد تا بافت هایی که در نواحی مناسب نیستند، برداشته شوند و در ناحیه مناسب به یکدیگر پیوند زده شوند.

پروتکل درمانی کم تهاجمی

وی با اشاره به جزئیات این پروتکل درمانی و جراحی کم تهاجمی برای درمان شکاف کام و شکاف، با تاکید بر اینکه این پروتکل دارای 4 تا 5 مرحله است، اظهار کرد: تا کنون پروتکل های درمانی عرضه شده است که همه این مراحل را در یک مرحله انجام می دهد، ولی پروتکل درمانی کم تهاجمی که ارائه دادم، باعث می گردد ترمیم اساسی در شکاف کام و لب ایجاد گردد، ضمن آنکه بچه های که تحت درمان این پروتکل قرار می گیرند، درمان کامل تری را دریافت خواهند کرد.

نجمی اضافه نمود: این در حالی است که اگر بخواهیم تعداد اعمال جراحی برای بستن شکاف کام را افزایش دهیم، به نتیجه دلخواه نخواهیم رسید و همانطور که مشاهده کردم، در ایران فردی 20 بار مورد عمل جراحی قرار گرفته بود، ولی هنوز به طور کامل درمان نشده بود، ضمن آنکه اجزایی از صورت خود را از دست داده بود.

این محقق با تاکید بر اینکه شانس پیروزیت در این عمل جراحی یک بار است، اظهار کرد: در اولین جراحی شانس درمان 100 درصد است و این میزان برای دفعات دیگر کمتر و کمتر خواهد شد؛ از این رو احتیاج است که این عمل جراحی در زمان و با استفاده از تکنیک درست انجام گردد تا بهترین نتیجه به دست آید.

وی انجام اولین عمل جراحی برای مبتلایان به شکاف کام در این پروتکل درمانی را در 3 ماهگی دانست و یادآور شد: بر اساس این پروتکل درمانی که ارائه دادیم، آخرین عمل جراحی در 5 سالگی خواهد بود. در سال اول زندگی کودک (در سنین 3 ماهگی، 6 ماهگی و 9 ماهگی) 3 عمل جراحی، در یک سالگی عمل چهارم و بین 5 تا 6 سالگی عمل پنجم انجام خواهد داشت. ضمن آنکه برای درمان نیز کاشتنی هایی در کام قرار داده می گردد.

وی در مورد استفاده از ایمپلنت در این پروتکل درمانی، شرح داد: در شکاف های لثه از آنجایی که استخوان به 2 قسمت تقسیم شده و احتیاج است تا این دو بخش به یکدیگر جوش بخورند، از این رو احتیاج به پیوند استخوان است و استخوان مورد احتیاج برای این بخش به وسیله استخوان لگن فرد تامین می گردد، به این صورت که با ایجاد یک برش یک سانتی متری از لگن فرد گرفته می گردد.

امیدهای تازه برای درمان شکاف کام با سلول های بنیادی

این محقق حوزه ناهنجاری های فک و جمجمه از کاربرد سلول های بنیادی برای بچه ها مبتلا به شکاف کام و لب اطلاع داد و گفت: ما با همکاری دکتر خجسته از اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به دنبال استفاده از سلول های بنیادی هستیم تا بتوانیم به جای برداشتن استخوان از بیمار، با استفاده از سلول های بنیادی استخوان مورد احتیاج برای لثه را تهیه کنیم.

وی با بیان اینکه این سلول ها از بافت موجود در لُپ و یا بافت های داخل دهان دریافت می گردد، خاطر نشان کرد: مطالعات استفاده از سلول های بنیادی برای بسته شکاف لثه، انجام و کیس های کلینیکی آن هم اجرایی شده است.

اصلاح درمانی برای بیمارانی که چندین بار جراحی شدند

وی در پاسخ به این سوال که بر اساس این پروتکل درمانی آیا راهکارهای درمانی بیماران مبتلا به شکاف کام که چندین بار مورد جراحی قرار دریافتد و نتیجه نگرفته اند، وجود دارد یا خیر؟ گفت: پروتکل درمانی ارائه شده تنها برای بچه های است که تا به امروز تحت درمان و عمل جراحی قرار نگرفته اند، ولی برای افرادی که شرایط دیگری دارند و یا چندین بار مورد جراحی قرار گرفته اند، روش های درمانی دیگری را ارائه کردم.

نجمی ادامه داد: در این راستا دستگاهی را برای بچه های که عمل جراحی پیروزی نداشتند و فک آنها خوب رشد ننموده است، اختراع کردم. این دستگاه در داخل سینوس بچه ها قرار می گیرد و با حرکت روزانه آن به میزان یک میلی متر، امکان قرار دریافت فک در محل مناسب را فراهم می نماید.

وی از عرضه این تکنیک درمانی برای بیمارانی که مسائلی در لب دارند، اطلاع داد و اضافه نمود: علاوه بر این پروتکل درمانی ما تکنیک های دیگری را عرضه کردیم تا افرادی که بد عمل شده اند و به نتایج قابل قبول نرسیده اند، مورد درمان قرار گیرند.

اضافه شدن ربات ها در جراحی شکاف کام

نجمی با بیان اینکه در جراحی مبتلایان به شکاف کام از ربات ها نیز بهره گرفته شد، گفت: کام مساحت بسیار کوچکی در حدود 4 تا 6 سانتی متر مربع دارد؛ از این رو پیدا کردن ماهیچه های موجود در کام درحین عمل جراحی مشکل است، ولی استفاده از ربات ها موجب می گردد که به وسیله دوربین آنها این مساحت کوچک به بزرگی صفحه لب تاپ بزرگنمایی گردد. این امر موجب خواهدشد که در حین جراحی ماهیچه های این بخش بسیار دقیق تر از نواحی که قرار دارند جدا و به نواحی که احتیاج است، قرار داده گردد.

این محقق، قیمت این ربات را یک و نیم میلیون یورو دانست و یادآور شد: با توجه به قیمت بالای این ربات هیچ بیمارستانی از این ربات صرفا برای جراحی بچه ها مبتلا به شکاف کام استفاده نمی نماید، بلکه برای حوزه های مختلف مورد بهره برداری قرار می گیرد که یکی از این حوزه ها جراحی شکاف کام است.

وی، عفونت گوش را یکی از عوارض این نوع ناهنجاری ها نام برد و خاطر نشان کرد: این عفونت تا سال ها با بیماران باقی می ماند و در مطالعات خود به این رسیدم که اگر از این ربات در فرآیند جراحی، استفاده گردد، به ماهیچه های کام کمتر صدمه وارد می گردد، ضمن آنکه حرکت این ماهیچه ها موجب خواهد شد لوله ای که گوش میانی را به حلق متصل می نماید، به اندازه لازم باز گردد تا فشار هوای بیرون با فضای گوش میانی یکسان گردد.

این استاد دانشگاه آنتورپ بلژیک با تاکید بر اینکه در صورتی که این ماهیچه ها به خوبی حرکت ننمایند، این لوله به اندازه کافی باز نخواهد شد و درنتیجه فشار گوش میانی زیاد خواهد شد، اضافه نمود: در صورتی که این لوله به اندازه لازم باز نگردد، مایعات در گوش میانی جمع خواهد شد و عملکرد گوش را مختل خواهد نمود؛ از این رو از این ربات برای اولین بار در بلژیک در جراحی شکاف کام استفاده شد.

اولین بیمار ایرانی درمان شده با پروتکل جهانی

پروفسور نجمی در ادامه گفت وگو با خبرنگاران، از فرآیند معرفی این پروتکل جراحی کم تهاجمی برای درمان ناهنجاری های لب و کام سخن گفت و یادآور شد: پس از اجرای این پروتکل درمانی و تایید آن مشاهده کردم که این پروتکل تنها برای تعداد محدودی از بیماران در بلژیک استفاده می گردد؛ از این رو از سال 2000 با سفرهایی که به کشورهای آفریقایی و آسیایی چون اندونزی، برمه و ویتنام انجام دادم، سعی کردم این پروتکل درمان را با جراحان فک و صورت به اشتراک بگذارم، ولی بعدها دیدم که بیماران کشورم ایران به این پروتکل درمانی بیشتر احتیاج دارند؛ از این رو در سال 2013 به ایران سفر کردم.

وی با بیان اینکه در سال 2013 اولین جراحی شکاف کام را در شیراز با استفاده از این پروتکل انجام دادم، خاطر نشان کرد: بیمار یک دختربچه از روستاهای اطراف شیراز بود. استخوان دو طرف کام و لثه این بیمار باز بود که با اجرای این پروتکل به نتایج قابل قبولی رسیدیم.

اولین بیمار تحت درمان پروتکل پروفسور نجمی

بیمار در فرایند درمان و در حال بهبودی

به گفته وی، پس از این عمل جراحی، 50 بیمار ایرانی دیگر نیز تحت درمان با استفاده از این پروتکل قرار دریافتد.

انجام جراحی شکاف کام در بیمارستان نمازی شیراز

این محقق حوزه جراحی فک و جمجمه با بیان اینکه برای انجام این اعمال جراحی نسبت به راه اندازی موسسه خیریه در کشور بلژیک اقدام کردم، گفت: فاندی که از این موسسه به دست می آید، در اولویت اول برای درمان بیماران ایرانی هزینه می گردد و با اجرای این اعمال جراحی علاوه بر آنکه لبخند بر روی چهره بیمار و خانواده های آنها ایجاد می گردد، سبب شده تا جراحان نیز با این پروتکل جدید آشنا شوند.