ریحانه بختیاری: بازار نقاشی در کانادا هم رونق اقتصادی ندارد - مجله سامی

جهت دریافت مشاوره سفر با تور کانادا با ما همراه باشید، سفر به آبشار نیاگارا و شهرهای پیشرفته تورنتو و مونترال را در کنار ما تجربه کنید.

به گزارش گروه رسانه های دیگر خبرنگاران از ایران، وی از 15 اردیبهشت ماه نمایشگاهی برای مرور کارهای گذشته اش در فرهنگسرای اندیشه برپا نموده است. او معتقد است که فرهنگسراها نسبت به گالری ها فضای مردمی تری دارند. نه اینکه نمی توانسته در گالری درجه یکی نمایشگاه بگذارد، اما ترجیح داده این نمایشگاه را در اندیشه برپا کند. او زندگی هنری در کانادا را با تدریس نقاشی در گالری خود و با عضویت در انجمن نقاشان کانادا و در برد اصلی نورت ونکوور آرت کانسیل ادامه داده است. هرساله درگالری نورت ونکوور آثاری از او به نمایش گذاشته شده و همین طور در شهرداری و نیز موزه نورت ونکوور و در پارک مسکویت کریک چند تابلوی او به صورت ثابت قرار داده شده است. او در سال 2004 میلادی جایزه اول نمایشگاه آرت رنتال را گرفته و در سال 2010 در نمایشگاه المپیک زمستانی شرکت نموده، آثار او تا به امروز در بیش از 60 نمایشگاه در اروپا، چین، ایران، کانادا و امریکا به نمایش در آمده است. این گفت و گو نگاه کلی به فعالیت های صورت گرفته این هنرمند دارد.

خیلی زود یادگیری نقاشی را آغاز کردید؟

متولد تهرانم، پدرم پزشک شهربانی بود و زمانی که 5 ساله بودم، به شیراز منتقل شد. او می دید که من به نقاشی خیلی علاقه دارم برای همین تصمیم گرفت آموزشم را به استاد شایسته، از نقاشان بنام شیراز و شاگرد کمال الملک بسپارد. و اینگونه بود که من نقاش شدم. به طورطبیعی در ابتدا هر هنرجویی دوست دارد که واقعیت ها را بکشد و بعد سبک خودش را پیدا کند. اما می بینیم که خیلی ها از اول می آیند و بدون تسلط به واقعیت، مثلاً می گویند می خواهیم مدرن کار کنیم که این اشتباه است و من هم با یادگیری رئالیسم وارد دنیای هنر شدم.

و خیلی زود بود که نخستین نمایشگاه خود را برپا کردید؟

کلاس نهم بودم که در یکی از تالارهای شیراز به مناسبت روز زن نقاشی هایم را به نمایش گذاشتم. یادم می آید که اشرف پهلوی برای بازدید از نمایشگاهم آمد و به مناسبت روز زن سخنرانی داشت. در آن سن می دیدم که این خانم اصلاً نمی فهمید هنر چیست و آنقدر منگ بود که انگار چیزی مصرف نموده است و حتی نمی توانست متن سخنرانی اش را درست بخواند، برای من که یک دختر 16 ساله بودم این رفتار آنقدر عجیب بود که هنوز در ذهنم باقی مانده است.

تحصیلات خود را در انگلستان ادامه دادید؟

بعد از دیپلم به انگلستان رفتم و نقاشی کار کردم. در آن موقع مرحوم گری سامائول از هنرمندان بنام انگلیس و رئیس کالج ما نیز بود. من منزل او پانسیون شدم و خیلی چیزها از فضای هنری و زندگی او یاد گرفتم. آغاز انقلاب ایران بود، من هنوز نتیجه امتحاناتم را نگرفته، برگشتم ایران. تشنه این بودم که دارد چه اتفاق هایی می افتد. با بازگشتم در دانشگاه شیراز (پهلوی) به تدریس نقاشی به دانشجوها در بخش فوق برنامه مشغول شدم و در فرهنگ و هنر شیراز هم دعوت به کار شدم. پس از انقلاب هم ایران ماندم و کلی شاگرد داشتم تا آنکه در انتها قرن بیستم تصمیم به رفتن به کانادا گرفتم.

در کانادا هم به فعالیت هنری خود ادامه دادید؟

بله. آنقدر ایران را دوست داشتم که بیشتر نقاشی هایم در آنجا هم مربوط به طبیعت ایران بود. مثلاً شاگردهایم را از ونکوور کانادا به سیاتل امریکا می بردم و در خصوص طبیعت و معماری ایران برنامه می گذاشتم. خارجی ها همه اش فکر می نمایند ایران یک کویری است که فقط شتر دارد، یا اینکه ما تروریست یا وحشی هستیم. برای همین تنها ایده ام این بود که باید کار مفیدی برای کشورم انجام بدهم. بسیاری از نقاش ها، نقاشی را برای تجارت آن انجام می دهند، برای همین بدون توجه به بخش بازار هنر، آغاز کردم با هنرجویانم به طور مرتب نمایشگاه گذاشتن در گالری های خوب ونکوور یا هرکسی که از ایران می آمد و کار هنری می کرد آنها را عضو بخش هنری ونکوور می کردم تا اسمشان باشد و حدود 45 نفر را توانستم عضو کنم. خودم نیز به مدت 5 سال عضو بُرد اصلی آرت کانسیل ونکوور بودم. در این مدت تا بازگردم خیلی چیزها یادگرفتم. رفتارم خیلی مردمی بود و خوشبختانه روزنامه های آنجا نیز حمایت های خیلی خوبی از من داشتند.

شرایط اقتصاد هنر در کانادا چگونه بود؟

در کانادا برای هنر خیلی پول نمی دهند و اگر بطور مثال شهرداری برای هر تابلو 300 دلار پول بدهد، یعنی خیلی آن نقاش را قبول دارند.

آنجا کارهای ما را اجاره می کردند. یعنی برای فیلم ها، کارگردان ها می آمدند کارهای ما را که روی صفحه های ریلی بزرگی قرار داشت، بنا به صحنه های فیلم هایشان که لازم داشتند، اجاره می کردند و این روشی بسیار جالب بود.

حتی من خیلی از تابلوهایم هنوز اجاره هستند. گاهی 6 ماه تا یکسال به شکل اجاره دست کسی می ماند اما اثر مال خودم هست و از این طریق می توانم پول در بیاورم. فکر اجاره تابلو، فکر قشنگی است زیرا شاید خیلی از نقاش ها نخواهند کارشان را بفروشند یا تابلویی گران است و مردم نتوانند آن را بخرند، برای همین با اجاره کار، اثر اورجینال و اصل به خانه ها راه می یابد.

شما در کانادا هم برنامه آموزش نقاشی به صورت زنده در تلویزیون داشتید؟

بله. کاری کردم که مطمئن هستم هیچ نقاشی انجام نداده، نزدیک به چهار سال با پول خودم، هزینه برنامه را به تلویزیون پرداخت کردم، تا به شکل زنده، در تلویزیون طبیعت و معماری ایران را بکشم. تمام استان ها، بناهای معروف تاریخی و طبیعت آنها را ترکیب کردم و کشیدم. البته گاهی برای اقتباس از عکس های کتاب طبیعت ایران آقای کسراییان هم با اجازه او، استفاده کردم. در این برنامه 10 تا 15 دقیقه وقت داشتم که با سرعت و به شکل زنده نقاشی کنم. خرسند بودم که کاری برای ایران انجام می دهم و اتفاقاً برنامه هم مخاطبان بسیاری داشت.

آنجا که بودید شرایط هنر ایران را هم مد نظر داشتید؟

بله، بطور مثال از آرت کانسیل خواستم تا با موزه هنرهای معاصر تهران تماس بگیرند. توانستیم یک نمایشگاه از استادان هنر مدرن ایران چون احصایی، کلانتری، غلامحسین نامی، جوادی، جعفری و غیره برپا کنیم، اما خیلی جالب بود، آنجا ایرانی ها نیامدند نمایشگاه را ببینند.

چقدر تفاوت میان هنرهای تجسمی ایران با کانادا می بینید؟

هنر ما در فضای مدرن خیلی قوی تر است. در همین نمایشگاه استادان ایران، تمام بازدید نمایندگان انگشت به دهان می ماندند. قیمت آثار خیلی بالا بود، البته کانادایی ها خیلی خسیس هستند و برای هنر، پول نمی دهند. حتی آثار هوشنگ سیحون هم در کانادا فروش نمی رفت. خیلی جالبه، در کانادا هم بشدت پارتی بازی وجود دارد، تنها کارهایی را افراد می خریدند که مثلاً پدر نقاش یک کالجی را باز نموده بود.

فضای کاری شما بیشتر ناتورالیسم (طبیعت گرایی) و رئالیسم است و کارهای آخرتان در فضای انتزاعی. کمی در خصوص سبک کاریتان شرح بدهید؟

چون معلم هستم، همواره می گفتم باید توانایی انجام هر سبکی در نقاشی را داشته باشم و کلیشه ای رفتار نکنم. دوره مدرن را قبل از انقلاب در انگلستان یاد گرفته بودم. درحال حاضر فضای آبستره خیلی با روحیه ام سازگار است. خیلی راحت و آرام کار می کنم و یک آرامشی هم به من می دهد.

چه شد که تصمیم به بازگشت گرفتید؟

من در آنجا خیلی کارها انجام دادم، نمایشگاه های بسیاری برپا کردم و کلی تقدیر هم شدم. دیدم دیگر کاری ندارم که انجام بدهم، به یک حالت اشباع رسیده بودم. 38 سال هم معلمی کردم که زمان زیادی بود. می خواستم زندگی ام در ایران باشد.

پس از بازگشت، ایران را دوباره چطور دیدید؟

زمانی که می خواستم برگردم خیلی ها به من گفتند، ریحانه وقتی بازگردی همه سر تو کلاه می گذارند، هر کاری می خواهی بکنی حواست باشد، اما خوشبختانه هیچ کلاهی سرم نرفت و خرسندم، تا امروز با هر فردی که برخورد کردم، انسان خوبی بوده است. در ایران احساس آرامش دارم. گاهی فکر می کنم چرا مردم ما قدر اینجا را نمی دانند. بیشتر از آن چیزی که در کانادا می دیدم، در اینجا دیدم. جوان های شاد و تیزبین و فوق العاده، اما در کانادا بچه ها حتی به زور دیپلم می گیرند، ادامه تحصیل نمی دهند و شادی و تیزی بچه های ایران را ندارند. می بینم که حتی بچه های کوچک در ایران اطلاعات عمومی خوبی دارند، آنجا چنین چیزی نیست، برای خواندن همان درسشان هم آنقدر لوس هستند که اگر معلمی هم سرشان داد بزند، سریع به پلیس زنگ می زنند و خیلی الکی کلاس ها را بالا می فرایند. اما ایرانی ها واقعاً پر هستند. هر کدامشان واقعاً یک هنرمند هستند که می توانند در شرایط سخت هم زندگی نمایند و با همه نوع اخلاق، خودشان را وفق دهند. جوان های پخته ای داریم. حواس مردم به هم هست، ما چنین محبتی که بین مردم ایران است را مگر می توانیم در خارج ببینیم؟

به گالری ها هم سر زدید؟

مرتب می روم.

در این مدت شرایط هنری را چطور دیدید؟

به طور مثال آثاری که در گالری سیحون دیدم بسیار قوی بودند، اما خب در فرهنگسراها خیلی راحت تر می گردد نمایشگاه برپا کرد که در گالری ها این گونه نیست. برای همین تصمیم گرفتم نمایشگاه پیش روی نقاشی هایم را که به دوره کاری گذشته ام مربوط است، در فرهنگسرای اندیشه برپا کنم چون این مکان ها مردمی تر از گالری ها است.

و سخن آخر؟

عاشق طبیعت هستم. دوست دارم بروم شمال ایران و آنجا نقاشی کنم.

سلام من حدودپانزده سال پیش که درنگارخانه همایونی نمایشگاه داشتند در تلویزیون استاد بختیاری را دیدم ولی پیروز نشدم که ادرسی از استاد بدست بیاورم خرسند شدم که شماگزارشی از او چاپ کردید