مغلطه ی نکته انحرافی (Red Herring) ، مغلطه به زبان آدمیزاد (185)
به گزارش مجله سامی، تعریف: مغلطه نکته انحرافی موقعی اتفاق می افتد که شخصی موضوع بحث را عوض کند و آن را به سمتی پیش ببرد که برای جواب دادن به آن آماده تر است. این مغلطه به طفره رفتن (مغلطه شماره 73) ارتباط نزدیکی دارد. ولی تفاوت شان در این است که نکته انحرافی تلاشی عمدی برای به انحراف کشیدن توجه مخاطب از استدلال اولیه است.
معادل انگلیسی: Red Herring
معادل لاتین: Ignoratio elenchi
معادل های جایگزین: مغلطه شاه ماهی سرخ، پی نخود سیاه فرستادن، طرح موضوع انحرافی برای فرار از طرح موضوع اصلی، خود را به آن راه زدن، رد گم کنی، عوض کردن بحث، تاکید گمراه نماینده، دفاعیه چوباکا، نتیجه بی ربط، رساله بی ربط، بحث را به بی راهه کشیدن
الگوی منطقی:
شخص 1 استدلال A را مطرح می نماید.
شخص 2 استدلال B را مطرح می نماید.
استدلال A فراموش می گردد.
مثال 1:
مایک: اگه خیانت کردن به همسر کار غیر اخلاقیه، پس چرا این کارو کردی؟
کن: اصلاً اخلاقیات چیه؟
مایک: یک سری کد رفتاریه که فرهنگ معین می کنه.
کن: ولی چه کسی این کد رفتاری رو معین می کنه؟ …
شرح: کن پیروز شده بحث تبادل نظر را از خلاف جنسی خودش به سمت بحثی عمیق و وجودی درباره ماهیت اخلاقیات بکشاند.
مثال 2:
بیلی: چطور ممکنه جهان 6000 سال قدمت داشته باشه؟ یک سری اجرام آسمانی هستن که 13 میلیارد سال نوری با ما فاصله دارن، ولی نورشون تازه به ما رسیده [1].
مارتی: 6000 سال رقم تثبیت شده ای نیست. ممکنه جهان 10000 سال قدمت داشته باشه.
بیلی: چجوری به این نتیجه رسیدی؟
شرح: مارتی پیروز شد موضوع بحث را عوض کند و خط زمانی نظریه آفرینش گرایی را طوری تغییر دهد که لازم نباشد با ایده مطرح شده در کتاب مقدس هماهنگ باشد.
استثنا: استفاده از نکته انحرافی برای به انحراف کشاندن نکته انحرافی ای که طرف بحث مطرح نموده شاید مغلطه آمیز نباشد، ولی آیا باید جواب کار اشتباه را با کار اشتباه دیگر داد؟
هدایت: اگر می خواهید پیش دوستان تان آدم خفنی به نظر برسید، به آن ها بگویید که بین ماهی ها گونه ای به نام ماهی قرمز وجود ندارد. بلکه این اسم به ماهی ای اشاره دارد که مزه نسبتاً تند دارد، معمولاً شاه ماهی است (ولی نه همواره) و با خواباندن در آب نمک و با دود زیاد پخته می گردد.
منابع:
Hurley, P. J. (2011). A Concise Introduction to Logic. Cengage Learning.
[1]: دورترین جرم آسمانی که از وجودش خبر داریم، ستاره ای است که در فاصله 13.1 میلیارد سال نوری از زمین منفجر شد. این جرم انفجار پرتوی گاما (GRB) بود، یعنی درخشان ترین نوع انفجار فضایی. نام این انفجار به یاد تاریخ اکتشافش GRB 090423 گذاشته شده است.
پ.ن: یکی از کاربران سایت گفته است: من با مثال دوم شما کاملاً موافق نیستم. بله، کن موضوع بحث را عوض نموده است، ولی این کارش مغلطه آمیز نیست. گاهی اوقات ضروری است افراد را وادار کرد منظورشان را واضح تر بیان نمایند تا موضع شان بهتر تعیین گردد و بعد به استدلال شان پاسخ داد.
بو بنت در پاسخ می گوید: صحیح. پیش فرض نهفته در مثال ها این است که در ادامه به سوال اولیه پرداخته نمی گردد. نکته مغلطه آمیزشان این است.
ترجمه ای از:
Logically Fallacious
منبع: دیجیکالا مگ