چه کسی اولین بار گفت: جنگ سرد؟ - مجله سامی

جرج اورول

جنگ سرد یکی از اصطلاحاتی بود که بلافاصله پس از سرانجام جنگ جهانی دوم استفاده از آن باب شد. در مورد نخستین کسی که دست به این واژه سازی زد، اختلاف نظر هایی وجود دارد. بعضی معتقدند نخستین بار دن خوان مانوئل، نویسنده اسپانیایی در قرون وسطی از این واژه برای توصیف تقابل بین اسلام و مسیحیت استفاده کرد.

هرچند واژه مورد نظر این نویسنده اسپانیایی بیشتر جنگ خفیف معنی می داد تا جنگ سرد. نظریه دیگری که آن هم هواداران خود را دارد، جرج اورول نویسنده شهیر بریتانیایی را واضع واژه جنگ سرد می داند. بر اساس این نظریه، اورول پس از سرانجام جنگ جهانی دوم، در مقاله ای با عنوان شما و بمب اتمی که 19 اکتبر 1945 در روزنامه تریبون منتشر شد، برای نخستین بار از واژه جنگ سرد استفاده کرد.

در مقاله اورول به جهانی اشاره شده بود که قرار است از این به بعد زیر سایه تهدید جنگ اتمی زندگی کند و با اینکه به ظاهر صلح در همه جا برقرار است، اما در واقع صلحی در کار نیست و جنگی سرد زیرِ پوست و در رگ های جهان درحال جریان است.

در این مقاله از درگیری ایدئولوژیک جهان غرب و جهانی کمونیسم به سردمداری اتحاد جماهیر شوروی، با عنوان مهم ترین جنگ آینده جهان پس از شکست و حذف نازی ها یاد شده است، اما این میان نظریه سومی هم وجود دارد که برنارد باروک سیاستمدار آمریکایی را ابداع کننده واژه جنگ سرد بر می شمارد.

باروک طی جنگ جهانی اول از مشاوران نزدیک وودرو ویلسون، رئیس جمهوری ایالات متحده در امور دفاعی بود و ریاست هیأت مدیره صنایع جنگی را بر عهده داشت. تأثیرگذاری او در دولت آمریکا به حدی بود که به عنوان نماینده واشینگتن در کنفرانس صلح ورسای شرکت کرد.

در دوران ریاست جمهوری فرانکلین روزولت نیز باروک از اعضای اتاق فکر کاخ سفید به شمار می رفت و با اینکه روزولت تمایل داشت پست وزارت دارایی ایالات متحده را به او بسپارد، اما باروک این پیشنهاد را نپذیرفت و به همان مشاوره دادن بسنده کرد.

باروک در سال 1946 میلادی از سوی سومین رئیس جمهوری آمریکا که دست همکاری به سوی او دراز نموده بود؛ یعنی هری ترومن، مأمور شد تا نمایندگی این کشور در کمیسیون انرژی اتمی سازمان ملل متحد را برعهده بگیرد. او در همین سال طرحی را که بعد ها به برنامه باروک معروف شد، به سازمان ملل ارایه داد که بر اساس آن اختیار سلاح های اتمی می بایست تحت نظر سازمان های بین المللی قرار گیرد.

باروک 73سال پیش در چنین روزی، برابر شانزدهم آوریل 1947 میلادی، طی یک نطق سیاسی برای نخستین بار، برای توصیف شرایط مابین ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی از واژه جنگ سرد استفاده کرد و موجب شد استفاده گسترده از این اصطلاح در بین سیاستمداران و همچنین رسانه های جهان باب گردد.