تاثیر مراقبت کانگورویی و ماساژ در نوزادان نارس - مجله سامی

به گزارش خبرنگاران، به نوزادانی که در کمتر از 37 هفته بارداری متولد می شوند، نوزادان نارس می گویند. این نوزادان برای دوره طولانی تری در بخش مراقبت های ویژه بستری می شوند و این موضوع باعث بروز استرس و اضطراب در مادران می گردد. این مادران دو برابر بیشتر، افسردگی پس از زایمان را تجربه می نمایند.

نگهداری نوزاد در بخش مراقبت های ویژه، امکان تماس پوستی مادر و نوزاد را کاهش می دهد و منجر به احساس بی کفایتی و اضطراب مادر در خصوص مراقبت از نوزاد خود می گردد. یکی از راهکارهای ارائه شده برای این مشکل، مراقبت مادرانه کانگورویی است.

نوزاد بستری در بخش مراقبت های ویژه معمولا در معرض مراقبت های تهاجمی و دردناک متعدد است. درد در این نوزادان باعث آزادسازی آدرنالین می گردد که ترس، تحریک پذیری، آشفتگی در خواب، کاهش تغذیه و ... را در پی دارد. از آن جا که لمس، اولین سیستم حسی است که اساس ارتباط اولیه کودک و مادر را تشکیل می دهد، بنابراین ماساژ درمانی یکی از راه های تبادل عاطفی والدین و نوزاد است.

بر اساس موارد مطرح شده، پژوهشگران با طراحی و اجرای یک مطالعه، تاثیر مراقبت آغوشی یا کانگورویی را با ماساژ نوزاد در سطوح اضطراب مادران دارای نوزادان نارس آنالیز کردند.

این مطالعه به صورت کارآزمایی بالینی دوسوکور در دانشگاه علوم پزشکی شاهرود و به صورت پیش آزمون و پس آزمون برای دو گروه مداخله و گروه تجربی انجام شد.

در گروه ماساژ نوزاد، ماساژ پس از بستری نوزاد در بخش مراقبت های ویژه نوزادان (NICU) و پایدار شدن شرایط جسمی نوزاد، موافقت پزشک و آمادگی جسمی و روحی مادر آغاز شد و هر بار به مدت پنج دقیقه و سه نوبت در روز ادامه یافت.

برای انجام ماساژ؛ مادر کف دست هایش را گرم نموده و طی انجام کار آرام و ساکت بود. قسمت اول شامل ماساژ از بالای سر تا پشت گردن بود. قسمت دوم و سوم ماساژ از پشت گردن تا شانه ها بود. قسمت چهارم، ماساژ از پشت شانه ها تا باسن بود، اما از تماس با مهره ها خودداری شد. قسمت پنجم شامل ماساژ همزمان در دو پا از ناحیه لگن تا کف پا بود. قسمت ششم شامل هر دو دست به طور همزمان از شانه ها تا مچ دست بود. انجام تکنیک های ماساژ تا انتها مدت بستری در بخش مراقبت های ویژه به صورت روتین به وسیله مادران انجام می شد.

در گروه مداخله دوم یا مراقبت کانگورویی؛ مداخلات پس از اجازه پزشک و پایداری و شرایط نوزادان آغاز شد و تا زمان ترخیص ادامه داشت. این مراقبت به مدت 20 تا 30 دقیقه و یک بار در روز آغاز و به تدریج به یک تا سه ساعت و سه بار در روز رسید. مادران آموزش دیده، نوزادان را به حالت جنینی بغل می کردند، به طوری که سر در میان پستان ها و سینه نوزاد بر روی سینه مادر قرار می گرفت. سر به یک طرف و کمی عقب قرار می گرفت تا راه هوایی نوزاد باز بماند و تماس چشم با چشم هم به این صورت انجام می شد.

گروه کنترل هم از مراقبت های معمول بخش مراقبت های ویژه نوزادان بهره مند می شدند.

شرایط مادران هر سه گروه و سطح اضطراب آن ها به وسیله پرسش نامه، یک بار پس از تخصیص تصادفی گروه ها و قبل از آغاز مداخله، بار دوم پس از اتمام مداخله و قبل از ترخیص، مورد آنالیز قرار می گرفت.

سنجش درد در نوزادان هم به وسیله آنالیز شدت گریه، حالات چهره، الگوی تنفسی، حرکات دست ها و پاها و سطح هوشیاری نوزاد انجام گرفت.

آنالیز های این مطالعه نشان داد که مراقبت کانگورویی و ماساژ، تاثیر معناداری بر بهبود اضطراب آشکار و پنهان مادران و درد نوزادان داشت و مقدار اضطراب در مادران به طور معنی داری کاهش پیدا کرد. بعلاوه مراقبت کانگورویی به طور معنی دار باعث کاهش درد نوزادان شد.

در مجموع مراقبت آغوشی و ماساژ با افزایش تماس پوستی و آموزش آسان به وسیله ماما و پرستاران به مادران، سبب بهبود اضطراب مادران و کاهش شدت درد نوزادان می گردد و با تجویز این دو روش می توان مدت زمان بستری نوزاد در بخش مراقبت های ویژه را برای مادران و نوزادان راحت تر و با عوارض کم تر سرانجام داد.

در انجام این تحقیق انوشه غلامی از دانشگاه علوم پزشکی البرز، فرزانه کریمی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند، زهرا قاسم پور و نیلوفر ربیعی عضو کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شاهرود و موسی ابوالحسنی؛ عضو کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی ایران، مشارکت داشتند.

یافته های این مطالعه به صورت مقاله علمی با اسم مقایسه مراقبت کانگورویی و ماساژ نوزاد در سطوح اضطراب مادران و درد نوزادان در مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل منتشر شده است.