چرا بدخوابی روی حالت روحی ما تاثیر می گذارد؟ - مجله سامی

خواب ما رابطه زیادی با حالت روحی مان دارد. مثلا، کسانی که افسردگی یا شیدایی دارند، الگوی خواب شان مرتبا عوض می گردد (شیدایی یک اختلال روحی برعکس افسردگی است که به موجب آن فرد پرانرژی و بیش فعال است و خوش بینی بیش از حدی دارد). همین نکته در خصوص کسانی که اختلال عاطفی فصلی (Seasonal Affective Disorder) دارند، صدق می نماید. کسانی که از اختلال عاطفی فصلی رنج می برند، در بیشتر فصل های سال، شرایط روحی عادی دارند، اما در زمستان یا تابستان افسرده می شوند. تغییر اندازه نور در این فصول بر حالت روحی افراد مبتلا به SAD تاثیر می گذارد. اما دانشمندان نمی دانند که آیا حالت روحی بر خواب مان تاثیر می گذارد یا خواب بر حالت روحی؟ یا اینکه آیا عامل سومی هم وجود دارد که بر هردو تاثیر می گذارد؟ با اینکه برخی از شواهد حالت روحی ما را به ساعت بدن مان ربط می دهند، اما مایکل مک کارتی (Michael MacCarthy)، زیست شناس عصبی از دانشگاه کالیفرنیا، سن دیه گو می گوید: هیچ مدرک قطعی وجود ندارد که رابطه علت و معلولی میان این دو را ثابت کند.

دانشمندان تحقیق جدیدی انجام دادند تا بفهمند که آیا بین ساعت بدن، خواب و حالت روحی رابطه ای وجود دارد یا خیر. آنها در این مطالعه، ژنتیک یک خانواده مبتلا به اختلال خواب و اختلالات خلقی را به دقت آنالیز کردند. اختلالات آنها شامل SAD و اختلال دیگری به نام (Advanced Sleep Phase Disorder (SAPD می شد. این اختلال باعث می گردد که افراد خیلی زود بخوابند و خیلی زود هم از خواب بیدار شوند. دانشمندان در ژنتیک این خانواده در پی جهش هایی در ژن های اصلیِ مربوط به ساعت زیستی گشتند. آنها در کسانی که SAD و SPAD داشتند، دو واریته نادر از ژن (PERIOD3 (PER3 پیدا کردند. یینگ-هویی فو (Ying-Hui Fu)، یک زیست شناس عصبی در دانشگاه کالیفرنیا، سن فرانسیسکو و سرپرست این تحقیق می گوید: ما یک تغییر ژنتیکی در کسانی که هر دو اختلال SAD و SPAD را داشتند، پیدا کردیم. محققان می خواستند بدانند که آیا این جهش های ژنتیکی در DNA عموم مردم هم پیدا می گردد یا خیر. به همین علت، نمونه های DNA عموم مردم را به دقت آنالیز کردند و دیدند که این جهش ها به شدت کمیاب هستند و تنها در یک درصد نمونه ها مشاهده شدند.

سپس، فو و اعضای تیم اش این جهش های ژنتیکی را در موش هایی آزمایشگاهی اعمال کردند. این موش های تغییر ژنتیکی شده چرخه خواب و بیداری عجیب و غریبی داشتند و وقتی که دانشمندان به آنها دست می زدند، کمتر مقاومت می کردند. این یکی از علایم رایج افسردگی است. علاوه بر این، آنها در مقایسه با موش های جهش نیافته، درصد پایینی از نوع خاصی پروتئین به نام PER2 را داشتند. این پروتئین به ساعت زیستی بدن مربوط می گردد. کشف این موضوع می تواند علت الگوی غیرعادی خواب در اعضای این خانواده را در سطح مولکولی شرح دهد. فو می گوید این یافته رابطه بین جهش ژن PER3 و خواب و حالت روحی را تایید می نماید. او می گوید: هیچ کس قبلا نقش ژن PER3 در تنظیم حالت روحی ما را مستقیما نشان نداده است. نتایج ما نشان می دهد که شاید ژن PER3 یاری می نماید ساعت زیستی بدن مان متناسب با فصول مختلف سال تغییر کند.

برای اینکه این تیم از یافته هایش بیشتر مطمئن گردد، آنالیز های بیشتری انجام داد. آنها موش هایی را مطالعه کردند که ژن PER3شان خوب کار نمی کرد. دانشمندان متوجه شدند که این موش ها علایم SAD نشان دادند. وقتی در آزمایشگاه مدت زمان نور شبیه سازی شده کمتر می شد، این موش ها علایم افسردگی مزمن را نشان می دادند. البته دانشمندان نمی توانند با مطالعه این واریته های نادر، این پدیده را به طور کامل شرح دهند، چون تنها بین 2 تا 9 درصد مردم دنیا به اختلال SAD مبتلا هستند. اما فو می گوید که اگر تاثیر و کاربرد ژن PER3 را بهتر بفهمیم، می توانیم درباره ریشه و علت مولکولی اختلالات روحی و خواب اطلاعات بیشتری به دست بیاوریم.

همه این آزمایش ها نشان می دهد که ژن PERIOD3 احتمالا در تنظیم چرخه خواب و بیداری نقش مهمی دارد و بر حالت روحی ما تاثیر می گذارد. علاوه بر این، رابطه ی میان افسردگی و تغییرات فصلی و دسترسی به نور را هم کنترل می نماید. این گزارش ها در هفته نامه اقدامات آموزشگاه ملی علوم آمریکا (Proceedings of the National Academy of Sciences) منتشر شد. مک کارتی می گوید: تاثیر زیاد جهش در ژن PER3 بر حالت روحی ما واقعا جالب توجه است. این نشان می دهد که ساعت زیستی بدن می تواند حالت روحی ما را مشخص کند.

قدم بعدی برای محققان این است که ببینند آیا می توان این نتایج را به دیگر افراد مبتلا به اختلالات روحی و خواب تعمیم داد. مک کارتی در این باره می گوید: کنجکاوم که بدانم آیا باز هم این واریته های نادرِ PER3 در افراد دیگر پیدا می گردد. یا اینکه آیا همه کسانی که این واریته های نادر را دارند، به SAD مبتلا هستند یا خیر. شاید با یافتن پاسخ این سوالات بتوانیم داروهای جدیدی بسازیم که این ژن ها را هدف قرار می دهند. مک کارتی می گوید شاید با چنین داروهایی بتوانیم اختلالات روحی و خواب را درمان کنیم.

منبع: Science Mag

مرتبط: منشاء ساعت زیستی بدن ما کجاست؟